In november 2019 is, in het kader van de gemeentelijke bezuinigingen, door de gemeenteraad besloten om het Mantelzorg(expertisecentrum) Zevenaar per 2021 stop te zetten. Maar hoe nu verder? En in welke vorm? Tijd voor een herbezinning. Samen met MEE Oost en de gemeente heeft Caleidoz die oorspronkelijke opzet geëvalueerd en een analyse van mantelzorg in Zevenaar gemaakt. Op basis daarvan zijn een aantal aanbevelingen voor de toekomst geformuleerd en uitgewerkt in het rapport ‘Samen sterk voor mantelzorgers’ (december 2020).
Mantelzorg Zevenaar, een project van MEE Oost, Caleidoz en de gemeente, is begin 2018 gestart als hét knooppunt voor mantelzorg in Zevenaar. De ambitie van Mantelzorg Zevenaar is (was) om bij te dragen aan een samenleving waarin mantelzorgers en zorgvragers zich gesteund voelen. Een tweede streven is het effectief laten samenwerken van relevante netwerkpartners in en rond Zevenaar. Ook wordt ingezet op het bij elkaar brengen van informatie en kennis binnen de gemeente. Maar na amper drie jaar houdt dit expertisecentrum in deze vorm echter op te bestaan.
Mantelzorg in Zevenaar
Het Sociaal Cultureel Planbureau (_SCP, Mantelzorgers in het vizier, 2019_) omschrijft mantelzorg als ‘..alle hulp aan een hulpbehoevende door iemand uit diens directe sociale omgeving..’. Ook minder intensieve hulp, de hulp aan huisgenoten en de hulp aan instellingsbewoners wordt hieronder verstaan. Mantelzorg is hulp die verder gaat dan ‘gebruikelijke hulp’.
Op 1 januari 2020 telde de gemeente Zevenaar 43.755 inwoners waarvan 34.438 16-plussers. Als cijfers uit landelijk onderzoek (_SCP ‘Blijvende Bron van Zorg’, 2020_) worden vertaald naar de Zevenaarse situatie dan betekent dit dat:
– er in Zevenaar 11.020 inwoners (_= 1 op de 3 inwoners van 16 jaar en ouder is mantelzorger_) als mantelzorger actief zijn;
– van die mantelzorgers er 9.643 langdurig (_= langer dan 3 maanden_) voor iemand zorgen;
– en 1.892 mantelzorgers intensief (_= meer dan 8 uur per week_) voor iemand zorgen;
– er 947 mantelzorgers zwaarbelast zijn (_= 1 op de 10 van de langdurige zorgverleners_).
Niet al deze mantelzorgers zijn bekend bij Mantelzorg Zevenaar, maar een groot aantal wel.
Voornaamste conclusies uit de evaluatie
In grote lijnen zijn dit de voornaamste conclusies uit de evaluatie van de huidige opzet:
– Mantelzorg Zevenaar is met goede inhoudelijke intenties van start gegaan. Men wilde de positieve vervaringen met jonge mantelzorgers gebruiken voor de ondersteuning van alle mantelzorgers in de gemeente Zevenaar.
– De nadruk is (te) veel komen te liggen op de organisatievraagstukken en de aansturing.
– Mantelzorg Zevenaar als fysiek team of knooppunt is niet noodzakelijk voor betere resultaten.
De ondersteuning kan ook binnen bestaande structuren met de bestaande netwerkpartners worden georganiseerd in plaats van in een apart knooppunt.
– Communicatie en PR hebben constant aandacht nodig. De informatievoorziening moet laagdrempelig en duidelijker zijn. Het gaat om het (nog) beter vindbaar maken van de informatie voor mantelzorgers, ook voor specifieke doelgroepen. Het naar de website en naar elkaar verwijzen, blijft daarbij van belang. Er is nog veel te winnen bij bereik bij jonge mantelzorgers.
Toekomstbeeld en doorstart
Op basis van die conclusies worden een aantal aanbevelingen voor de toekomst gedaan:
– Verbeter bekendheid en beschikbaarheid respijtzorg. (Respijtzorg is de verzamelnaam voor verschillende vormen van mantelzorgvervanging, thuis of buitenshuis. Doel is om de mantelzorger tijdelijk te ontlasten zodat deze de zorg beter kan volhouden.) De mogelijkheden van respijtzorg moeten bij elke mantelzorger bekend zijn. Dit vraagt om (meer) voorlichting. De aanbeveling is om voldoende laagdrempelige, flexibele respijtzorg te organiseren. Breid de mogelijkheden uit voor maatjes en voor dagopvang zonder indicatie, de voorliggende voorzieningen zoals buurthuizen, trefpunten en huiskamers. Stem het aanbod op elkaar af.
– Geef voldoende informatie aan mantelzorgers. Regel dit centraal en zorg voor de juiste verwijzing. Het voorstel is om de informatievoorziening en eerste ondersteuning en advisering, gezien de huidige laagdrempelige positie en ervaring, bij Caleidoz te blijven beleggen.
– Zet de onafhankelijke cliëntondersteuning in en behoudt de individuele preventieve mantelzorgondersteuning (= een bestaande dienst van Mantelzorg Zevenaar).
– Behoud de bestaande collectieve activiteiten zoals lotgenotencontacten, huiskamers, het NAH (Niet Aangeboren Hersenletsel)-café en cursussen voor vrijwilligers. Als nieuw initiatief wordt het organiseren van een algemeen Mantelzorg-café genoemd.
– Train mantelzorgers tot ervaringsdeskundigen. Mantelzorgers helpen Mantelzorgers.
– Versterk onderlinge samenwerking. Organiseer met enige regelmaat een afstemmingsoverleg. Samenwerking blijft een speerpunt. Deel de benodigde informatie en versterk het netwerk voor mantelzorgondersteuning. Deel in die keten de
informatie over de vormen van respijtzorg light, dagopvang, aanwezigheidszorg (thuis) en logeeropvang. Breng het aanbod in kaart.
Aandacht voor vraaggerichte ondersteuning
Positief in het rapport is de nadruk op het grote belang van respijtzorg, de informatievoorziening en de onderlinge afstemming. Verder bevat het een opsomming van een merendeels reeds bestaand ondersteuningsaanbod. De problematiek (en dus de vraag) is echter zeer divers en de druk op de mantelzorger hoog. Wat onvoldoende aan bod komt, is de aandacht voor de vraaggerichte ondersteuning van de mantelzorger. Dan kan het gaan om het om het bieden van fysieke en mentale ondersteuning, vooral naar jonge mantelzorgers. Daarbij moet maximaal worden ingezet op de vindbaarheid van de kwetsbaarste mantelzorger en de toegankelijkheid van die ondersteuning.
En die ondersteuning is altijd maatwerk.
Meer informatie